Στο στέγαστρο του Ακρωτηριού

Γράφει η Μαρία Αρβανίτη Σωτηροπούλου

Περίμενα με μεγάλη ανυπομονησία να ξανανοίξει ο αρχαιολογικός τόπος στο Ακρωτήρι. Εκτός από το επιστημονικό ενδιαφέρον ο χώρος έχει έναν ιδιάζοντα μυστικισμό, που θυμίζει την εκδίκηση της μούμιας στην Αίγυπτο,  αφού έχει συνδεθεί με το θάνατο, τόσο του καθηγητή Μαρινάτου, όσο και του άτυχου τουρίστα που καταπλακώθηκε από το αρχικό στέγαστρο.
δες και http://mariasot.blogspot.gr/2012/03/blog-post_09.html

Έζησα από κοντά τον πυρετό της ανακάλυψης. Τότε που το Ακρωτήρι συνδεόταν με την άσφαλτο μόνο με το χωματόδρομο και το λεωφορείο έκανε δρομολόγιο μόνο μια φορά τη βδομάδα.

Τα πρώτα δημοσιεύματα, που διαφήμιζαν με έκπληξη την ανακάλυψη μινωικού «παλατιού», κρίνοντας από την τοιχοποιία, που πηγαίναμε και θαυμάζαμε από κοντά, ενώ όλοι οι Ακρωτηριανοί άρχισαν να μιλούν για γνωστή σε αυτούς κατάσταση, αφού όχι σπάνια  σε μεγάλη περιοχή τα γαϊδούρια βούλιαζαν πέφτοντας σε «σπηλιές με πολλά κιούπια». Πρόσφατα στο

  http://kallistorwntas.blogspot.gr/  διάβασα με ενδιαφέρον την επιστολή του ιατροφιλοσόφου Ιωσήφ Δεκιγάλλα, όπου διαπιστώνουμε ότι η ύπαρξη αρχαιολογικού χώρου στο Ακρωτήρι ήταν από τότε γνωστή.

«…Εσχάτως δε γενομένων νέων ανασκαφών εν Ακρωτηρίω Θήρας, αναλώμασι μεν της Γαλλικής Κυβερνήσεως, επιμελεία δε των πολυμαθών και αξιέπαινων κ.κ. H. Gorceix και Η. Μamet ανευρέθησαν έτερα κτίρια όμοια τους εν Θηρασία αλλά τουθόπερ νομίζω πολλού λόγου άξιον εστί το εν τω γηπέδω του αξιοτίμου κ Γ. Κανακάρη, ανακαλυφθέν οίκημα, ου ο εσωτερικός τοίχος εστί κεχρισμένος εκ πηλού δι’ ασβέστου, το δε εν λόγω επίχρισμα κεχρωματισμένον δια βαφής, ερυθρού ζωηράτου χρώματος. Ευρέθησαν προς τούτοις διάφορα πήλινα αγγεία και συν αυτοίς συντρίμμτα αγγείων κεχρωματισμένων  τέχνης αρίστης και τα μάλιστα ομοιαζόντων τοις καλουμένοις Τυρρηνικοίς. Ευρέθη επι τέλους και μικρός τις εξ ορεχάλκου πριών, εκτός άλλων λίθινων εργαλείων, άτινα πάντα αποδεικνύουσι σαφώς τον πολιτισμό του ποιήσαντος ταύτα λάου….αλλα ποιος τις ο λαος ούτος;…

Το κατ’ εμέ επερειδόμενος επι των γεωλογικών γεγονότων διστάζω να πιστεύσω ότι ούτος εστίν εκ των ήδη γνωστών τη ιστορία λαών…και αν αγαθή τύχη ευρεθώσιν επιγραφαί, όπερ ου νομίζω δύσκολον, καθότι λαός τοσούτω εις τας τέχνας προβεβηκώς φαίνεται μοι απίθανον να εστερείτο πάντη γραμμάτων, τουλάχιστον ιερογλυφικών, θέλει διαλυθεί η απορία ημών.

Ευελπιστώ  δε ότι μετά το πέρας των ανωτέρω ανασκαφών, οι ειρημένοι κ. κ. Gorceix και Mamet θέλουν φωτίσει το κοινόν δια λεπτομερούς περιγραφής των ανακαλυφθέντων αντικειμένων και δι εμβριθών επ αυτών σχολίων….

1/13 Ιουν 1870

Πηγή: Περιοδικό Πανδώρα: τόμος 21 ( Απρ 1870 – Απρ. 1871) σ. 80

στον αη Νικόλα το Μαύρο Ραχίδι 1982

Για μας τους μεγαλοχωριανούς η περιοχή είναι οικεία αφού ο αη Νικόλας το Μαύρο ραχίδι ανήκει στη Μεγαλοχωριανή οικογένεια του Μπαντζάνη, έχει συνδεθεί με διηγήσεις από τα χρόνια της Κατοχής, που στο ξωκλήσι έκρυβαν από πράκτορες μέχρι ασυρμάτους και ήταν αγαπημένος προορισμός ημερήσιων εκδρομών με τα γαϊδούρια. Έτσι μετά την έναρξη των ανασκαφών συχνά πηγαίναμε καταγράφοντας τις αλλαγές από χρόνο σε χρόνο και καταλήγοντας για ψαράκι στην τότε μοναδική ταβέρνα.

εκμαγεία των κρεβατιών

Αυτό που μάγευε ήταν τ’ ότι σεργιανούσες στα σκονισμένα  στενά και κρυφοκοίταζες τη ζωή του προϊστορικού οικισμού, όπως την εγκατέλειψαν οι κάτοικοι, όπως στοργικά τη συντήρησε η καταστροφή. Θαυμάζαμε τις μπανιέρες και το τρεχούμενο νερό που τουλάχιστον μέχρι τη δεκαετία του 1990 δεν είχαμε στο νησί και την πολυτέλεια των σπιτιών, που μόνο πρόσφατα χάρη στον τουρισμό γνωρίσαμε. Μας έδειχναν τον τρόπο μεταφοράς των περίφημων τοιχογραφιών και την επανάκτηση κάθε ξύλινου αντικειμένου. Οι υποτυπώδεις συνθήκες προστασίας του αρχαιολογικού τόπου συντελούσαν σε μιαν αίσθηση μαγευτικής συνέχειας. Λες και γευόμαστε το κρασί και το λάδι στα πιθάρια, λες και θα μπορούσαμε να σπείρουμε τους προϊστορικούς σπόρους, ή ν’ αναστήσουμε τους αχινούς απ’ τα κελύφη τους.

Χθες πρωτομπήκα στο νέο στέγαστρο που επιτέλους καλύπτει με όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές την συνεχιζόμενη ανασκαφή. Πολύ τυχερή. Σχεδόν μόνη επισκέπτρια. «Ξεκινήστε από δεξιά» μου πρότειναν οι φύλακες και ακολούθησα τον ξύλινο υπερυψωμένο διάδρομο κυκλικά.  Κάτω μου πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμένοι. Πάνω και δίπλα μου η εντυπωσιακή μοντέρνα κατασκευή να κλέβει την παράσταση. Η απογοήτευση με πονούσε.  Η μαγεία του χώρου είχε διαλυθεί. Ευτυχώς κοντά στην έξοδο βρήκα τα σκαλιά, που οδηγούν στα στενά και την πλατεία που θυμόμουν.

Η αίσθηση της Πομπηίας ζωντάνεψε επιτέλους. Επίτηδες καθυστέρησα φωτογραφίζοντας την αναλλοίωτη γνώριμη περιοχή με τα θρυμματισμένα σκαλιά, τις κοντές πόρτες και τα θαρρείς σημερινά παράθυρα. Πάντα αστειευόμαστε για το ύψος εκείνων των ανθρώπων κρίνοντας από τις πόρτες, τις μπανιέρες ή τα κρεβάτια τους. Κι έπειτα μαγεμένοι από τις ζωντανές τοιχογραφίες ταυτιζόμαστε με τις αιώνιες μορφές, γινόμαστε γοητευτικές κυρίες, παιδιά που παλεύουν ή ψαράδες της αφθονίας.

Η Σαντορίνη πάντα δοξολογούσε την αλήθεια της στιγμής κι έβγαζε τη γλώσσα στη βεβαιότητα του θανάτου. Σήμερα με την οικονομική κρίση όλη η Ελλάδα κατανόησε την ανασφάλεια κάθε αποκτήματος στην ανθρώπινη ύπαρξη. Το στέγαστρο ήταν αναγκαίο και μακάρι κάποτε η Σαντορίνη να μετατρέψει τον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηριού σε μιαν έκταση ζωντανή και τεράστια, όπως στην Πομπηία.  Όσο ζω θα επισκέπτομαι ξανά και ξανά τους αρχαιολογικούς τόπους της γενέθλιας γης ιχνηλατώντας τις ρίζες και τη συνέχεια και της δικής μου ύπαρξης. Γιατί η Σαντορίνη δε θα πάψει ποτέ να με εκπλήσσει με τα πολλά της πρόσωπα.